De Coaching Girls Module is ontstaan vanuit de samenwerking tussen de KNVB en Nike, dat in de VS al de Coaching Girls Guide had ontwikkeld. Met dat handboek speelt het sportmerk in op de algemene trend dat meisjes eerder en vaker stoppen met sport. De KNVB ziet in Nederland dezelfde ontwikkeling in het meisjesvoetbal. "In onze data zien we duidelijk terug dat juniorenmeiden in de leeftijd van 12 tot 21 jaar vaker en eerder met voetbal stoppen dan jongens", zegt Joeri Houniet, Senior medewerker voetbalontwikkeling bij de KNVB.

De KNVB stuurt bij iedere speler die stopt met voetbal altijd een paar vragen uit. In dat uitstroomonderzoek komt de rol van de coach als een van de redenen om te stoppen naar voren. Meisjes ervaren de begeleiding van de trainer-coach vaker als niet helemaal passend bij hun beleving van de sport. Daarnaast worden bepaalde stereotyperingen rond meisjesvoetbal als reden gegeven om af te haken. Houniet legt uit tegen welke stereotyperingen meisjes in het voetbal aan kunnen lopen: "Bij meisjes zou het niet om winnen en beter worden gaan, maar om de gezelligheid. Dat is een stereotypering die niet waar is, meisjes willen ook beter worden. Vanuit de buitenwereld ontstaat vaak een beeld dat een meidenteam een Gezelligheidsclubje is. Dat is uiteraard niet waar."

Stereotyperingen

Dat beeld wil de KNVB graag kantelen, want die stereotyperingen kunnen ook nog eens voor blessures zorgen. Bijvoorbeeld als meiden in trainingen minder worden uitgedaagd en de wedstrijden wél op een intensief niveau spelen. "Dan is de kans groot dat je geblesseerd raakt doordat het verschil te groot wordt. Er wordt niet goed getraind of in de underload. Daarbij speelt het risico op overbelasting ook nog, omdat meisjes vaker worden gevraagd om in te vallen. Dat kan natuurlijk prima een keertje, want voetballen is hartstikke leuk, maar als het structureel is om een team in de competitie te houden, dan treedt er wel een bepaalde vorm van overbelasting op bij die meisjes."

En overbelasting en blessures leiden logischerwijs ook tot uitstroom van meisjes uit het voetbal. De vereniging en de trainer-coach kunnen een grote rol spelen om dat stap voor stap te voorkomen. In de Coaching Girls Module is daarom ook een elfde hoofdstuk ingericht met tips voor verenigingen met aandachtspunten als de kleedkamers en clubkleding. Verenigingen worden vooral ook aangespoord te zorgen voor goed opgeleide trainers. De tien voorafgaande hoofdstukken gaan dan ook vooral in op de rol van de coach, die Houniet als een directe beïnvloeder van de speelsters ziet. "De coach heeft grote invloed op het plezier van speelsters. Net als dat als je vroeger op school een leuke docent had voor een vak, je dat vak ook leuker vond. Dat betekent dus dat we daarop moeten inzetten en de coaches daarin zo goed mogelijk moeten ondersteunen en opleiden."

Behalve de praktische online module met teksten en filmpjes gaat de KNVB ook het land in met Coaching Girls. Bij achttien amateurverenigingen worden workshops gegeven waarbij ingezoomd wordt op de elf thema’s uit de module. Door die workshops wil de voetbalbond de theorie ook toepasbaar maken naar de praktijk van de coaches. Daarnaast is ook een Coaching Girls-handboek gemaakt met alle informatie op papier, met ruimte voor notities.

Als hoger doel wil de KNVB vooral zorgen dat iedereen in een veilige en plezierige omgeving kan voetballen. Houniet: "We willen de verschillen die we nu terugzien terugdraaien: dat meisjes niet eerder en niet vaker dan jongens stoppen met voetbal. Wij zijn ervan overtuigd dat we dit bereiken als ze in een omgeving zitten waarin ze zich met plezier kunnen ontwikkelen als mens en voetbalster."

Onderlinge verhouding

Om dat doel kracht bij te zetten, werden ook drie ambassadeurs voor de campagne van Coaching Girls gevraagd: Esmee Brugts (speelster FC Barcelona en Nederlands elftal), oud-voetbalster en mediapersoonlijkheid Rocky Hehakaija en coach Kees van Wonderen. De huidige trainer van Schalke 04 en tot vorig seizoen sc Heerenveen wilde de module graag ondersteunen. "Ik denk dat dit heel veel clubs en trainers kan helpen. En de meisjes in die leeftijdscategorie zijn zo ook geholpen met beter op maat gemaakte begeleiding", zegt Van Wonderen. Hij geeft aan veel praktijkvoorbeelden te hebben, niet zozeer uit zijn eigen coachpraktijk, maar bij zijn drie dochters. "Ik heb een dochter van achttien jaar die is gestopt met voetballen, ook omdat het niet helemaal meer paste binnen wat ze wilde en hoe ze dat georganiseerd wil hebben. De voorbeelden die in de module voorbijkomen zijn voor mij heel erg herkenbaar bij mijn dochter. Ik heb wel eens meidenteams getraind, ook het elftal van mijn dochter. Dan zie je ook dat het net even anders dan is dan bij jongens. Wat voor training past daar het beste bij?"

Dat coaches op die vraag een antwoord kunnen vinden in de module, vindt hij belangrijk. Van Wonderen ziet ook dat de coach een cruciale rol speelt bij het plezier van meisjes. "Een ander onderdeel is de onderlinge verhouding in een meidenteam. Jongens vloeken en schelden misschien meer en staan een halfuur na de wedstrijd weer met een arm om elkaar. Bij meiden kan een conflict of irritatie nog lang wat doorsudderen en meegenomen worden naar een later moment."

Voordeel van dochters

Het kan volgens Van Wonderen voor een coach handig zijn als je die sociale omgang beter begrijpt. "Ik heb drie dochters, dus ik weet waar ze soms mee worstelen en hoe meisjes onderling met elkaar omgaan. Dan kun je een conflict de kop bieden door de angel eruit te halen." Toch wil hij zeker niet beweren dat het hebben van dochters een vereiste is. "Het hoeft niet lastig te zijn. Juist door aan de voorkant te weten dat het met meisjes anders is, kun je daar wel je maatregelen in nemen. Je kan bijvoorbeeld zorgen dat een moeder of assistent tussen de meiden en de coach zit als vangnet die jou weer de informatie geeft zodat je weet waar je op kunt voorbereiden. Datzelfde geldt voor in- en uitchecken voor en na een training of wedstrijd: ga met meisjes in gesprek en stel ze op hun gemak. Dat is belangrijk."

Voor iedereen leuker

Net zo belangrijk vindt hij dat in de module speciale aandacht is voor de menstruatiecyclus. "Of je laat dat terzijde en je laat dat die meisjes zelf oplossen. Of je weet dat het vervelend kan zijn als meiden ongesteld zijn en je maakt dat bespreekbaar: ‘Voel je niet bezwaard en meld je gewoon af.’ Daarmee kun je al veel pijnpunten of ongemakkelijke momenten weghalen. Het begint met bewustwording, dan kan dat je alleen maar helpen als coach."

Van Wonderen denkt dat met de praktische tips in de Coaching Girls het voetbal voor zowel de meisjes als de coaches leuker wordt. "Daar is het om te doen. Het is als coach niet alleen belangrijk dat je kijkt hoe je de training zo goed mogelijk organiseert. Je wil ook weten met wat voor groep je te maken hebt en hoe je ze een goed gevoel kunt geven. Je vindt het als coach volgens mij ook leuker als je ziet: hé als ik deze tools gebruik, is het niet alleen voor de meisjes leuker, maar ook voor mij. Je krijgt waarschijnlijk een groep die op een leuke manier training krijgt en waarbinnen ze ook leuk met elkaar omgaan. Dan wordt het voor iedereen toch leuker."

Ga voor meer informatie over de workshops 'Coaching Girls' naar KNVB.nl.

Beeld: Coaching Girls Module, KNVB & Nike

Dit artikel verscheen eerder in NLCOACH Magazine editie 2-2024.