Tip 1: Kennis is niet alles

Laat je weleens een voedingsadviseur langskomen op je club? Of een andere specialist die iets uitlegt over het belang van een gezonde leefstijl? Super! Dat is een heel goed begin. Zo leert de sporter wat die gezonde gewoonte precies inhoudt en waarom het belangrijk is. Maar uit onderzoek blijkt dat alleen voorlichting – het vergroten van kennis – meestal niet leidt tot blijvende gedragsverandering. Met name omdat slechts een klein deel van de informatie blijft hangen (hoeveel weet jij nog uit de laatste webinar of presentatie die je hebt gezien?). Bovendien heeft nieuw gedrag oefening en tijd nodig om in te slijpen.

Tip 2: Inslijpen dus

Wie duurzame gedragsverandering wil, moet investeren. Dit werkt precies zoals bij een aanpassing in techniek of lichaamshouding. Oefenen en herhalen, net zo lang totdat het nieuwe gedrag een gewoonte is. Spreek met je sporters af wat ze precies gaan doen, hoe vaak en op welke momenten. Kom er elke training op terug in een evaluatiemomentje: is het gelukt? Waarom (niet)? Dit werkt als een reminder, zodat het gewenste gedrag niet naar de achtergrond verdwijnt. Doe dit net zo lang totdat de sporters hun gezonde leefstijl geïnternaliseerd hebben. Totdat het een automatisme is, een dagelijkse leefgewoonte.

Tip 3: ‘Op de rem, coach!’

Jij bent er klaar voor. Je weet precies wat jouw sporter nodig heeft om die extra stap te zetten, dat nieuwe PR te halen, die tegenstander voorbij te gaan. Gewoon net iets meer rusten, even geen alcohol en een extra krachttraining. Klinkt simpel. En je sporter is heus ook gemotiveerd! Alleen waarschijnlijk is iemand óók gemotiveerd voor andere dingen, zoals voor die andere passie of om tijd door te brengen met vrienden. Daarom betekent een goede intentie niet direct dat iemand de volgende dag die gezonde leefstijl voor elkaar heeft. Gedragsverandering gaat namelijk grofweg in 5 fasen: overweging (‘Wil ik mijn gedrag veranderen?’), voorbereiding (‘Hoe ga ik het doen?’), actie (‘Ik doe het!’), evaluatie (‘Lukt het me?’) en volhoudfase (‘Ik houd het vast!’).

Jij bent er klaar voor. Je weet precies wat jouw sporter nodig heeft om die extra stap te zetten, dat nieuwe PR te halen, die tegenstander voorbij te gaan. Gewoon net iets meer rusten, even geen alcohol en een extra krachttraining. Klinkt simpel. En je sporter is heus ook gemotiveerd! Alleen waarschijnlijk is iemand óók gemotiveerd voor andere dingen, zoals voor die andere passie of om tijd door te brengen met vrienden. Daarom betekent een goede intentie niet direct dat iemand de volgende dag die gezonde leefstijl voor elkaar heeft. Gedragsverandering gaat namelijk grofweg in 5 fasen: overweging (‘Wil ik mijn gedrag veranderen?’), voorbereiding (‘Hoe ga ik het doen?’), actie (‘Ik doe het!’), evaluatie (‘Lukt het me?’) en volhoudfase (‘Ik houd het vast!’).

Tip 4: Personaliseer

Sport is niet het enige in het leven van je atleten. Voor diegene met die drukke baan zal het wat meer moeite kosten om rustmomenten in te bouwen, voor iemand met een groot gezin is het vast lastiger om gezond te eten. In een evaluatiemomentje (zie tip 2) kan naar voren komen dat een gezonde leefstijl voor iemand lastig in te passen is in zijn dagelijks leven. Onderzoek daarom: wat zijn obstakels? Wat heeft iemand nodig om het wél te laten lukken? Personaliseer het nieuwe gedrag steeds, totdat het past in iemands dagelijkse schema.

Tip 5: Maak het uitdagend!

Bij personaliseren hoort ook: de gedragsverandering niet alleen gezond, maar ook zo leuk mogelijk maken. Als iemand niet van kwark houdt, is er dan een alternatief om eiwitten uit te halen? Leuk betekent niet te moeilijk, maar ook zeker niet te makkelijk. Maak het gewenste gedrag uitdagend, bijvoorbeeld met een team challenge: 30 dagen lang geen frisdrank, minimaal 8 uur slapen per nacht, elke dag opdrukken… Verzin het maar. Zo maak je er een wedstrijdje van, daar zijn de meeste sporters wel voor in!

Mentale training voor duurzame gedragsverandering

In het kort, als jij wilt dat je sporters gezonde leefgewoontes aannemen, help ze dan bij het veranderen van hun gedrag. Dat doe je zo:

• Voorlichten: Deel de benodigde kennis over het gezonde gedrag.
• Reminden: Evalueer regelmatig hoe het gaat.
• Aansluiten: Haak in op fase van gedragsverandering van je sporter.
• Personaliseren: Zorg dat het past in iemands dagelijks leven.
• Uitdagen: Maak het gezonde gedrag leuk en uitdagend!

Natuurlijk kan iemand belemmeringen tegenkomen bij het aannemen en volhouden van gezonde gewoonten. Soms staat drukte, stress of spanning in de weg. Als een sporter niet lekker in z’n vel zit, dan is een gezonde leefstijl vaak lastiger. Het is logisch als er sporters zijn die iets meer ondersteuning kunnen gebruiken bij gedragsverandering en het opladen van hun batterijen. Of misschien kun jijzelf als coach wel een boost gebruiken. Mentale training maakt het verschil!

Bij Katja Cardol Psycholoog Sport & Gezondheid kun je terecht voor teamcoaching, workshops en individuele sessies op maat. Bij jou op de club, online, of in haar praktijk in Hillegom. Neem vrijblijvend contact op voor meer informatie via katjacardol@gmail.com Of kijk eens op www.katjacardol.com en www.nlsportpsycholoog.nl. Boost your batteries!

Katja Cardol is psycholoog en schrijft haar proefschrift over e-coaching voor gedragsverandering aan de Universiteit Leiden. Ze is lid van het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) en partner van NLsportpsycholoog®.