De seizoensafsluiting een ritueel?

De seizoensafsluiting in de sport lijkt vaak gewoon een leuk, gezellig moment. Maar als je goed kijkt is het eigenlijk een ritueel. Een ritueel bestaat uit een serie handelingen tijdens een moment van samenzijn, die tot doel hebben een groep door de overgang van een oude naar een nieuwe situatie te brengen. Ze zijn anders dan andere teambijeenkomsten, ze hebben iets speciaals.

Onderzoek uit de antropologie laat zien dat er geen culturen bestaan zonder rituelen. Rituelen hebben dan ook verschillende functies:

• Ze geven groepsleden tijdens de overgang naar de nieuwe situatie, die spannend of onzeker kan zijn, een gevoel van controle;
• Ze bieden een manier om ruimte te geven aan emoties die horen bij de overgang naar de nieuwe situatie;
• Ze zorgen voor verbinding tussen groepsleden;
• Ze vormen een moment om successen te vieren;
• En ze helpen om stil te staan bij wat komen gaat.

Kortom: rituelen zorgen voor een symbolische afsluiting van een bepaalde periode en vergemakkelijken de overgang naar de nieuwe situatie.

Trots, opluchting en teleurstelling

Terug naar het einde van het competitieseizoen. Het kan zijn dat je team een goed seizoen heeft gedraaid, waarin de verwachtingen zo ongeveer zijn uitgekomen. Misschien was het seizoen enorm geslaagd, en heeft je team boven verwachting gepresteerd. Het seizoen kan ook zijn tegengevallen. Voor het team als geheel, of voor individuele teamleden. Denk aan sporters die kampen met blessures of weinig speeltijd hebben gekregen.

Ook het vooruitblikken naar de toekomst zal emoties oproepen. Zo zullen sommige teamleden afscheid nemen. Omdat ze stoppen met de sport, de overstap maken naar een ander team, of omdat ze niet opnieuw geselecteerd zijn. Andere teamleden blijven, en krijgen misschien een nieuwe rol of status in het team. Hoe dan ook, sport is emotie en tijdens de afsluiting van het seizoen zullen teamleden emoties ervaren, zoals trots, maar ook opluchting, verdriet, spanning of teleurstelling.

Twee doelen van de seizoensafsluiting

Naast ruimte bieden om emoties te ervaren en delen, is het waardevol om met het team het seizoen te evalueren. Natuurlijk is het hierbij belangrijk de behaalde successen te vieren. Dat geldt niet alleen voor de teams die kampioen zijn geworden. Ieder team zal, ongeacht het eindresultaat, bepaalde dingen geleerd of bereikt hebben. Het is waardevol om het team te vragen deze successen te benoemen.

Daarnaast biedt het je de kans om veel te leren van de ervaringen en inzichten die de teamleden tijdens het seizoen hebben opgedaan. Waar ze dat eerder misschien niet openlijk durfden uit te spreken, is die drempel tijdens de seizoensafsluiting vaak lager. Deze input kan je gebruiken om nieuwe ideeën te vormen en bepaalde dingen in het nieuwe seizoen anders of (nog) beter aan te pakken.

Prettig en effectief het seizoen afsluiten

Om recht te doen aan de verschillende functies van de seizoensafsluiting als ritueel, doe je er als trainer-coach goed aan een (laatste) teambijeenkomst te organiseren. Dat kan tijdens de barbecue, maar het is waarschijnlijk beter om hier een apart moment voor in te plannen, waarop geen afleidingen zijn zoals hamburgers en satésaus. Je kan het als volgt aanpakken:

• Blik gezamenlijk terug op het seizoen en vraag daarin bijvoorbeeld naar ieders hoogtepunt van het seizoen, of welk moment ze graag over hadden willen doen en waarom.
• Evalueer samen het seizoen: wat ging heel goed, wat werkte niet, wat hebben ze gemist en welke suggesties hebben ze voor het nieuwe seizoen?
• Spreek je waardering uit naar iedere individuele sporter. Iedereen heeft op de een of andere manier een unieke bijdrage geleverd en het is waardevol dit tijdens de seizoensafsluiting uit te spreken.
• Tenslotte is het goed om gezamenlijk vooruit te kijken en ook hier ruimte te geven om de emoties hierover te delen. Stel bijvoorbeeld vragen als: ‘hoe is het om een team hoger te gaan spelen’, of ‘hoe is het om na dit seizoen te stoppen’?

Door de afronding van het seizoen te zien als een belangrijk ritueel en dit als een ritueel aan te pakken, vergemakkelijk je zowel voor je team, als voor jezelf, de overgang naar de nieuwe situatie.