Gadgets en wearables voor training, herstel en voeding: wat doen ze en hoe kies je?

© Shutterstock

Bijna elke dag komt er wel een nieuwe gadget of wearable op de markt die trainingen en/of herstel in kaart kan brengen. Als coach en atleet is het belangrijk om te weten hoe fit, hersteld en belastbaar een atleet is en hoe zwaar de trainingen zijn. Met deze informatie kan op individuele basis een training(scyclus) nog effectiever gemaakt worden. Het is daarom heel logisch dat coaches de belastbaarheid van hun atleten willen monitoren met zulke wearables. Maar hoe weet je welke devices daadwerkelijk iets toevoegen aan de trainingssetting?

Op Papendal hebben we, in samenwerking met de afdeling Prestatie Technologie van NOC*NSF, deze ontwikkelingen in kaart gebracht om advies te kunnen geven aan coaches en sporters.

Monitoring van fysiologische belasting tijdens training

De beste manier om hartslag te meten tijdens een training blijft met een hartslagband. Metingen met een polshorloge/device zijn minder nauwkeurig. Dit geldt vooral voor trainingen waarbij de hartslag snel op en neer gaat (interval, of explosieve trainingen). Bij een langere inspanning op dezelfde intensiteit komt zo’n device wel in de buurt van een hartslagband.

De reden waarom de polshorloges/wearables minder nauwkeurig hartslag meten, heeft te maken met de techniek die gebruikt wordt. PPG (Photoplethysmogram) meet de verandering in bloedvolume in bloedvaten. Op zich kan deze meting best nauwkeurig hartslag meten, echter wanneer de sensor beweegt, wordt de meting minder nauwkeurig.

Monitoring van herstel

Buiten trainingen om zijn metingen vaak gericht op:

  • Hartslag (bijv. gemiddelde of laagste tijdens de nacht);
  • Variatie in hartslag (HRV);
  • Slaap (kwantiteit en kwaliteit);
  • Energieverbranding of beweging (bijv. verbrande calorieën of stappenteller).


Ook hierbij is de technologie in de meeste gevallen PPG, in combinatie met een bewegingssensor. De weinige literatuur die op dit moment beschikbaar is over dit soort devices is vaak nog niet van de allerbeste kwaliteit. Desalniettemin kunnen we een aantal zaken stellen:

  • De hartslag kan tijdens slaap met een foutmarge van 1-2 slagen per minuut bepaald worden. Dat lijkt geschikt om dagelijks te gebruiken bij het monitoren van sporters.
  • Verder zijn er ook devices die hartslagvariabiliteit (HRV) meten. Dit is de variatie tussen hartslagen. Bij een hartslag van 60 slagen per minuut is de tijd tussen elke hartslag niet precies 1,000sec. Heel simpel gesteld: hoe meer variatie, hoe minder vermoeid je bent. De meting van HRV is in de meeste gevallen echter niet heel betrouwbaar. Een aantal studies laat zien dat PPG-metingen op de pols een foutmarge/ruis hebben van 12-13ms. Met andere woorden: meet je de ene dag een HRV van 65ms en de dag erna van 55ms, dan weet je niet zeker of dit een echt verschil is.
  • Door het gebruik van algoritmes (ieder device/merk heeft zijn eigen) kan een inschatting van bijvoorbeeld de slaapfases gegeven worden. De beschikbare literatuur laat zien dat de huidige devices op basis van bovengenoemde techniek ongeveer 60-70% van de slaapfases (slaapkwaliteit) correct detecteren. In onze optiek niet nauwkeurig genoeg voor (top)sporters.
  • De slaapduur lijkt met een nauwkeurigheid van 20-30min gemeten te kunnen worden. Niet perfect, maar genoeg voor de sportpraktijk.
  • Vaak wordt ook een herstel- of readiness-score berekend. Aangezien de algoritmes achter deze scores allerlei parameters meenemen, soms nauwkeurig en soms minder nauwkeurig gemeten, is het gebruik van deze scores niet aan te raden.

Advies:

  • Richt je bij het gebruik van een PPG om de pols op de parameters hartslag en slaapduur.
  • Wanneer alleen de HRV gemeten dient te worden, gebruik dan de app HRV4training.
  • Wil je alles in één device, dan is op dit moment de OURA ring de beste op de markt.

Voeding

Voor het optimaliseren van herstel na training of sportprestatie is een goede rol weggelegd voor de ingenomen voeding voorafgaand en na afloop van training. Bij een intensief trainingsprogramma van bijvoorbeeld meerdere trainingen op een dag, blijkt dat hierbij inzicht in de totale voedingsinname van een individu relevant is.

Aanvullend op de ontwikkeling van wearables analyse van fysiologische parameters voor herstel bij (top)sporters, zijn en worden ook diverse digitale tools ontwikkeld voor de analyse van voedingsinname. Hier is veel interesse voor bij sporters en coaches. Echter, hoe kan je deze tools effectief inzetten? Hierbij een aantal overwegingen:

  • Definieer een duidelijk en meetbaar doel voor de voedingsaanpak. In veel gevallen wordt de rol van voeding aangepakt om een gehele levensstijl aan te passen. In de topsportsituatie blijkt een gerichte aanpak effectiever. Krijg bijvoorbeeld inzicht in de vraag: wat is de totale energie-inname per dag? Of het doel om inzicht te krijgen in spreiding van eiwitinname rondom training en over de dag. Op deze manier kan een tool gekozen worden die specifiek inzet op dit deelgebied.
  • Gebruik de digitale tool als middel om inzicht te krijgen in voedingskeuzes. Hiermee krijgt een sporter zelf beter begrip voor de onderliggende vragen en principes. Dit werkt in veel gevallen veel beter dan het gebruiken van een digitale tool ter controle.
  • Gebruikersgemak is voor een duurzamer en langduriger gebruik van een digitale tool cruciaal. Kies hierbij een tool die Nederlandse voedingsproducten in het systeem heeft staan. Het is handig als de tool ‘lerend is’ zodat bijvoorbeeld eerder gekozen voedingsproducten bovenaan staan.
  • Wees alert op de kwaliteit van de informatie. In sommige systemen kunnen deelnemers van de app of community zelf ook informatie toevoegen en dit kan natuurlijk fouten of afwijkingen opleveren.


In aansluiting op bovenstaande overwegingen hebben we op Papendal hiervoor de Papendal Voedingsapp ontwikkeld, als ondersteunend en adviserende tool voor de sporters. In de app worden de gekozen voedingsmiddelen (meestal ontbijt, lunch, diner) in het Topsportrestaurant automatisch doorvertaald naar de voedingswaarde van deze producten. Voor het compleet maken van de voedingsinname hoeven dan alleen nog de aanvullende voedingsmiddelen worden ingevuld.

© Sam Ballak | De Papendal Voedingsapp.

Afsluitend is de voedingskeuze sterk ingebed in het sociale leven en de individuele levensstijl van de sporter. Dit vraagt vrijwel altijd om een ‘aanpak op maat’. De hulp van een gespecialiseerde en getrainde begeleider, de sportdiëtist, is hierbij de voorkeursroute. Digitale tools kunnen hierbij ondersteuning bieden. We zullen de ontwikkelingen op dit gebied blijven volgen!

Dr. Sam Ballak is embedded scientist fysiologie op Sportcentrum Papendal.
Dr. Ir. Jeroen A. Wouters is Innovatiemanager Voeding en Sport bij Sportcentrum Papendal.

Schrijf je nu in voor het webinar Trainingsload en Voedingsinname
Herstel is belangrijk voor een sporter. De twee belangrijkste aspecten die herstel beïnvloeden zijn slaap/rust en voeding. Bijna elke dag komt er weer een nieuwe gadget of tool op de markt om dit te meten. Op maandag 14 december komt dit onderwerp uitgebreid aan bod tijdens het webinar Trainingsload en Voedingsinname. Het webinar geeft je inzicht in de laatste inzichten en praktische toepassingen rondom deze gadgets and tools. Deelname is mogelijk vanaf € 35,- voor leden van NLcoach. Schrijf je nu in op aanmelder.nl!