Verwachtingen

Allereerst is het goed om stil te staan bij de verwachtingen die jullie aan het begin van het seizoen hadden. Hoe realistisch waren die verwachtingen? Waar hoge verwachtingen het team uitdagen om hard te werken, hebben té hoge verwachtingen snel een averechts effect. Te hoge verwachtingen werken verlammend: verlies wordt gezien als falen en teamleden kunnen de indruk krijgen dat ze fouten moeten vermijden en balen van iedere fout. Anders gezegd: te hoge verwachtingen zitten onbevreesd presteren van het team in de weg.

Vraag jezelf eens af: hoe realistisch waren (of zijn) de verwachtingen van je team? Misschien hebben je sporters stuk voor stuk de kwaliteiten om goed te presteren, maar dit betekent nog niet dat ze in staat zijn om samen goed te presteren. Bovendien zijn sommige teams in trainingen goed in staat samen te werken, maar vinden ze het juist moeilijk om dit in de wedstrijdsituatie succesvol te doen. Wie verwachtingen baseert op individuele kwaliteiten of de teamprestaties in de trainingen stelt al snel te hoge verwachtingen. Dat geldt niet alleen voor jou als trainer-coach maar ook voor het team zelf. Het is dan ook goed om samen met je team de verwachtingen te bespreken. Welke verwachtingen hebben we (al dan niet bewust)? Hoe realistisch zijn die eigenlijk? Wat zou reëler zijn?

Teamdynamiek

Een sportteam bestaat uit een verzameling individuen, met vaak heel verschillende achtergronden, ervaringen, persoonlijkheden, ambities en waarden. Het is dan ook helemaal niet verwonderlijk dat gedurende het seizoen tussen die individuen wrijving of onbegrip ontstaat. Een niet-effectieve teamdynamiek is een belangrijke factor in het onderpresteren van sportteams. Om hier zicht op te krijgen kan je de Synergiemeter uit het boek Synergie gebruiken. Deze korte vragenlijst laat je je sporters (anoniem) invullen en geeft snel inzicht op welke vlakken de teamdynamiek op dit moment niet optimaal is.

Een alternatief voor het gebruik van de Synergiemeter is dat de werkvorm ‘het stoplicht’. Deze kost weliswaar meer tijd dan het invullen van de vragenlijst, maar kan wel meer inzicht geven. Hiermee laat je je sporters nadenken over waar het team mee moet starten (groen), stoppen (rood) en doorgaan (oranje). In deze opdracht is het belangrijk dat de teamleden zo veel mogelijk verschillende meningen en ideeën inbrengen en deze met elkaar bespreken. Er is geen goed of fout, het is juist waardevol om alle verschillende perspectieven te horen. Pas dan is het mogelijk om samen de beste keuze te maken ten aanzien van de volgende ontwikkelstappen. Je doorloopt hiervoor de volgende stappen:

• Laat je sporters (en staf) individueel opschrijven:
  • doorgaan (oranje post-it of stift): Wat gaat er nu goed in dit team, dus wat moeten we behouden?
  • starten (groene post-it of stift): Wat moeten we toevoegen, wat zou ons helpen?
  • stoppen (rode post-it of stift): Waar kunnen we maar beter mee stoppen omdat het niet voor ons werkt?
• Heb je een groot team? Laat ze hun onderwerpen dan eerst in kleine groepjes bespreken. En laat ieder groepje voor elke kleur een top drie bepalen.
• Vervolgens bespreken jullie deze uitkomsten met het hele team. En maak gezamenlijk beslissingen: waar houden per direct mee op? Wat gaan we vanaf nu (meer) doen? Uiteraard kunnen jullie niet direct alle suggesties oppakken. Ga aan de slag met datgene wat het team op dat moment het meest vooruit zal helpen.

Vertrouwen in het collectief vergroten

Het vertrouwen dat de teamleden in zichzelf en in het team als geheel hebben, is van grote invloed op hoe het team samenwerkt en presteert. Cruciaal hierbij is hoe het team succes definieert. Is succes wedstrijden winnen? En wint je team weinig wedstrijden? Dan is het nogal logisch dat het team zich niet succesvol voelt en dat vertrouwen in het team laag is. Teams die succes zien als groei, hard werken of het uitdagende tegenstanders moeilijk kunnen maken, richten zich vooral op factoren waar ze zelf controle over hebben. Hun vertrouwen in het collectief is daarom veel stabieler. Als trainer-coach kan je dit vertrouwen een handje helpen door doelen te stellen gericht op controleerbare proces- en prestatiedoelen en bij te houden hoe het team hierop presteert en zich ontwikkelt.

Laat met statistieken of beelden zien dat je team gaandeweg beter in staat is om een bepaalde tegenstander beter af te stoppen, een wedstrijd fysiek langer vol te houden, of een bepaalde aanval vaker tot een goed einde te brengen. Te vaak hebben teamleden niet het idee dat ze steeds beter worden. En hoe krachtig is het dan je als trainer-coach kunt laten zien dat dit wel het geval is. Dan winnen jullie wellicht nog steeds geen wedstrijden, maar geef je wel het signaal dat al het harde werken loont: als team worden we steeds beter, we weten elkaar steeds beter te vinden of we kruipen qua niveau steeds dichterbij het niveau van de tegenstanders.

Samengevat: als je merkt dat je team tijdens het seizoen onvoldoende uit de verf komt, kijk dan eens kritisch naar de verwachtingen die jullie hebben, duik eens in de teamdynamiek en/of onderneem actie om het vertrouwen in het collectief te vergroten door succes los te koppelen van resultaten. Wat ga jij doen om je team vlot te trekken?