Toxische, of giftige, positiviteit is een krampachtige focus op het positieve, alles moet licht, happy en luchtig zijn, waardoor er geen ruimte overblijft voor negatieve emoties. Dit komt veel voor in de vorm van het wegwuiven van negatieve emoties, en het reageren op stress met vage geruststellingen in plaats van echte invoelende empathie. Dit gebeurt vooral als de troost gever zichzelf niet op z’n gemak voelt bij negatieve emoties. Het is vrijwel altijd goed bedoeld maar kan voor gevoelens van eenzaamheid zorgen, omdat de troost vrager zich onbegrepen voelt.

Geen ruimte voor kwetsbaarheid

In de (top)sport is de drang naar positiviteit groot, en de ruimte voor kwetsbaarheid en negativiteit klein. En positief denken kan heel krachtig zijn, want wat je aandacht geeft groeit. Er is dus niets mis met het positief herkaderen van negatieve gedachtes, of het ontkrachten van angsten die nergens op gebaseerd zijn. Echter, negatieve emoties zijn ook onderdeel van het leven, en er is altijd ruimte voor beide. Door angst, teleurstelling of boosheid te onderdrukken of te negeren creëer je geen positieve mindset, maar een geforceerde, onveilige omgeving waarin geen ruimte is voor kwetsbaarheid.

Golfbeweging

Emoties komen en gaan in golfbewegingen, sommige duren wat langer of voelen wat intenser dan anderen, maar elke emotie is altijd tijdelijk. Dat geldt voor zowel positieve als negatieve emoties. Door de ruimte te geven om de golf van een emotie ‘uit te surfen’ creëer je een emotioneel gezond speelveld, waar sporters leren dat verdriet en boosheid bij het leven horen. Door stil te mogen staan bij deze kwetsbare emoties leren sporters op een constructieve manier met tegenslagen om te gaan.

Denk bijvoorbeeld eens aan het volgende scenario: een van jouw sporters heeft op een cruciaal moment in een belangrijk toernooi een fout gemaakt, en is daardoor uit de running voor de gouden positie. Maar, later vandaag is de strijd om brons.

Dit is een ingewikkelde emotionele situatie voor zowel sporter als coach. Want, je wilt natuurlijk vol voor brons gaan, en daarvoor heb je zelfvertrouwen en positiviteit nodig, en je wil deze teleurstelling instinctief zo snel mogelijk vergeten. Maar het verlies van goud doet pijn, de sporter neemt zichzelf die dure fout kwalijk en is verdrietig, boos en teleurgesteld om deze verloren kans.

‘Focus je op wat er nog wél is’

‘Het is niet het einde van de wereld toch, volgende keer beter’

‘Hou je hoofd hoog, nooit opgeven’

‘Je komt er wel weer overheen’

Normaliseer negatieve emoties

Door die negatieve emoties te onderdrukken bouw je als het ware een dam die de emotionele golf moet tegenhouden. De emotie is er wel, maar hij mag niet uitrollen. Die dam bouwen en stevig houden kost veel energie, en de emotie blijft in het spel. Zo ga je niet fris en energiek de strijd om brons in, sterker nog, de aanwezigheid van die dam vergroot de kans op meer fouten en verkleint het plezier van het toernooi.

Dus, hoe ga je dan wel met zo’n situatie om? Normaliseer negatieve emoties. ‘Natuurlijk baal je nu! Dat is niet gek en ook niet erg.’

Maak even ruimte om te balen, te ventileren en even te huilen als dat nodig is. ‘Het is belangrijk om je gevoelens te uiten. Is er iets wat ik voor je kan doen om dit makkelijker te maken?’

Surf de emotie uit. Dit hoeft geen uren te duren, tien minuutjes kan al genoeg zijn. ‘Dit is echt gewoon even heel erg balen, laten we daar samen even een kwartiertje de voor tijd nemen, dan kijken we daarna weer vooruit. Waar heb je nu behoefte aan?’

Als het tijd is om door te gaan is het goed om je vertrouwen uit te spreken. Bijvoorbeeld: ‘Je bent zo weerbaar, jouw mentale kracht kan dit wel aan.’ Of: ‘dit is moeilijk, maar je hebt al eerder moeilijke dingen gedaan en ik geloof in je.’

Tips

Tips voor de troost ontvanger:

• Wees duidelijk in jouw behoeftes. Bijvoorbeeld: ‘Ik heb even behoefte aan een luisterend oor.’ Of: ‘Ik wil mijn probleem graag zelf oplossen, maar ik wil mijn gevoelens even met je delen.’

Tips voor de troostgever:

• Vraag om duidelijkheid! Bijvoorbeeld: ‘Wil je dat ik alleen luister, wil je advies, of heb je behoefte aan een pep-talk?’

• Wees je bewust van hoe (on)comfortabel jij je voelt bij negatieve emoties.

• Onthou dat negatieve emoties er ook mogen zijn.

• Benoem emoties als een tijdelijke staat van zijn, in plaats van een permanente karaktereigenschap. ‘Het is niet gek dat je je nu even verdrietig/boos/teleurgesteld voelt’

• Als er sprake is van tijdsdruk, spreek dan samen met de sporter af hoeveel tijd je neemt om stil te staan bij de gevoelens over de situatie, voor jullie het vizier op de toekomst zetten.

Positieve en negatieve emoties horen bij het leven en zijn tijdelijk. Door hier ruimte voor te maken creëer je een veilige, emotioneel gezonde omgeving, waar ook beter gepresteerd kan worden. Dus: alle vibes zijn welkom!