Wie in de sport werkt met groepen, weet dat het omgaan met de dynamiek binnen de groep ingewikkeld kan zijn. De groep kan bijvoorbeeld enorm druk zijn of juist heel rustig, er kan sprake zijn van wrijving tussen spelers of ze verschillen onderling sterk in motivatie. Geen groep is hetzelfde, en ieder seizoen sta je voor een nieuwe uitdaging. Als trainer-coach speel je hierin een belangrijke rol. Jij bent medeverantwoordelijk voor het creëren van een effectief leerklimaat met een open en veilige sfeer, waarin alle kinderen zich vrij voelen om te sporten, te praten en nieuwe dingen te proberen. Essentiële basisvoorwaarden voor het behoud van plezier en persoonlijke en sportieve ontwikkeling.
Het boek Synergie beschrijft vier factoren die aan de basis liggen van een prettige en effectieve teamdynamiek: relatie, duidelijkheid, teambelang en vertrouwen in het collectief. Waar deze vier factoren voor (jong)volwassenen in gelijke mate belangrijk zijn, ligt de nadruk bij jonge sporters (6-12 jaar) vooral op de eerste twee factoren. En dit heeft alles te maken met de ontwikkelfasen die de jeugdige sporters doorlopen.
Zo zijn kinderen in de leeftijd van zes tot tien jaar nog erg gericht op zichzelf, hoewel ze zich langzaam steeds beter leren verplaatsen in anderen. Ze ontwikkelen een eigen mening en vertellen graag hoe zij dingen zien en wat ze willen. Tegelijk hebben ze nog veel hulp en steun nodig, evenals duidelijke regels en afspraken. Vriendjes zijn heel belangrijk voor ze. Niet voor niets is dit een belangrijke reden voor veel kinderen om wel (of niet) met een bepaalde sport te beginnen. Kinderen vinden het fijn om vrienden te hebben, het geeft ze zelfvertrouwen en het gevoel dat ze erbij horen. Het gevoel buiten de groep te vallen kan het plezier in de sport aanzienlijk doen afnemen.
Bij de kinderen
in de leeftijd van zes tot tien jaar is dan ook belangrijk om te focussen op de
factoren relatie en duidelijkheid. Hoewel ze graag meedenken over de regels, en
daar vaak al goede ideeën over hebben, is het in deze leeftijdscategorie van
belang dat je als begeleider hier de regie houdt. Bij deze groep is het minder
relevant om aandacht te geven aan de het teambelang of vertrouwen in het
collectief. Ze zullen vooral nog gericht zijn op zichzelf en op het leren van
de techniek van de sport.
Vanaf ongeveer tien jaar worden kinderen zelfstandiger en ontwikkelen ze een eigen identiteit. Ze krijgen wat meer oog voor de ander en de groep, en daarom kan je als begeleider af en toe al eens stilstaan bij het onderwerp teambelang. Maar belangrijker is het in deze fase duidelijke normen te bepalen en deze consequent te handhaven; met andere woorden: zoveel mogelijk duidelijkheid creëren. Veranderingen in hormonen zorgen ervoor dat kinderen emotioneler kunnen reageren, sneller afgeleid zijn en de grenzen opzoeken. Door grenzen te stellen creëer je die veilige omgeving waarin ze mogen leren. Ze kunnen vaak al goed meedenken over de regels, en zullen meer bereid zijn zich hieraan te houden als ze hierin zijn gehoord.
Verder doe je er in deze leeftijdscategorie opnieuw goed aan veel aandacht te besteden aan de onderlinge relaties. De kans op wrijving, conflicten en pesten zal in deze periode namelijk kunnen toenemen. En doordat de kinderen langzaam meer oog krijgen voor ‘wat kunnen we als team’, is het tenslotte een goed idee om af en toe al eens stil te staan bij het (vergroten van het) vertrouwen dat ze hebben in het collectief.
Leg de nadruk op: |
Besteed af en toe aandacht aan: |
|
Leeftijd 6-10 jaar |
Relatie Duidelijkheid |
|
Leeftijd 10-12 jaar |
Relatie Duidelijkheid |
Teambelang Vertrouwen in het collectief |
Marjolein Torenbeek is Sportpsycholoog VSPN® en is gespecialiseerd in het beter laten samenwerken van teams op het hoogste sportniveau. Ze is auteur van het boek SYNERGIE.