Mentaal

De laatste weken van het jaar. De periode van kerstbomen, oliebollen en vuurwerk. De periode van terugkijken en vooruitblikken. De meeste sportteams hebben in deze weken even rust. Net zoals de meeste coaches zal je stilstaan bij de behaalde prestaties in de eerste maanden, en plannen maken voor de tweede helft van het seizoen.

Hoe ga je om met presteren tegen een ‘Angstgegner’, een tegenstander waar je maar niet van kunt winnen, in een locatie waar het al eens helemaal mis is gegaan, of bij een oefening waarbij je geblesseerd bent geraakt? Deze situaties vragen om veel mentale weerbaarheid. Een ‘Angstgegner’, herinneringen aan eerder falen, of het trauma van een nederlaag of een harde val - sportcommentatoren zijn dol op dit soort verhalen, maar ook sporters zelf kunnen hier behoorlijk in vastlopen.

Iedereen heeft als onderdeel van een opleiding, cursus of workshop wel eens doelen moeten stellen. Vaak wordt daar het acroniem SMART voor gebruikt. Doelen zouden specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden moeten zijn.

Het competitieseizoen is voor veel sportteams alweer even op weg. Sommige teams kennen een goede eerste seizoenshelft, terwijl het bij andere teams voor geen meter gaat... Waar ga je als trainer-coach beginnen om het team richting de tweede seizoenshelft op de rit te krijgen?

Denk eens terug aan een recente wedstrijd waarin je team (een bepaalde periode) heel goed presteerde. Waarin aanval en verdediging als vanzelf leken te gaan, ballen gemakkelijk werden afgepakt en scores gemakkelijk vielen. Herinner je je nog hoe het team erbij liep? Wat teamleden uitstraalden? En denk dan ook eens terug een minder succesvolle wedstrijd. Hoe was daarin de lichaamstaal van je team?

"Ik heb tot midden in de nacht doorgewerkt natuurlijk, perfectionist die ik ben." "Goed is het nooit, ik ben nou eenmaal een perfectionist." Of, in reactie op een compliment: "Ach, het had best nog beter gekund."

Vijftien spelers en een hoofdcoach uit Nederland, twee spelers uit Polen, twee spelers uit Spanje en een Belgische assistent-coach. Herkenbaar? Veel selecties in de hoogste divisies bestaan uit spelers (en coaches) die in verschillende landen, en daarmee verschillende culturen, zijn opgegroeid.

We maken het allemaal wel eens mee: je komt op een feestje waar je (bijna) niemand kent. Je weet niet precies wie er allemaal zijn, of het een zit-of sta-feestje is, wat mensen drinken en of er wellicht wordt gedanst. Wat doe je dan? Je neemt het allemaal in je op, neemt het drankje dat je andere gasten ziet drinken en maakt voorzichtig een praatje. Met andere woorden: je tast de sfeer af en je houd je nog even op de vlakte. Naarmate het feestje op gang komt voel je je steeds meer op je gemak, kies je het drankje dat je favoriet is en ga je uiteindelijk misschien wel los op de dansvloer.

Wist je dat 7 op de 10 sportteams afgelopen seizoen ondermaats heeft gepresteerd omdat de groepsdynamiek niet goed was? Zeventig procent! Teams die veel energie hebben gestoken in techniek- en tactiektrainingen en wedstrijdvoorbereidingen. Waarbij 'het' er vervolgens niet uitkwam, omdat groepsprocessen niet helemaal lekker liepen.

‘Komt toch allemaal wel goed joh.’ ‘Maak je niet zo druk.’ ‘Het kan altijd erger!’ Er is niets mis met een gezonde dosis optimisme, maar het gevaar is dat je hierin doorslaat en terecht komt in toxische positiviteit. Hoe zorg je als coach voor een veilige, positieve omgeving, en hoe stimuleer je sporters elkaar te steunen op een opbouwende manier?

De high-five, de knuffel, het dansje en de midair celebratory bump of flying shoulder bump (in de lucht tegen elkaar op springen). Allemaal manieren waarop teamsporters een score of doelpunt met elkaar vieren. En zonder dat ze het misschien zelf in de gaten hebben, is dat eigenlijk heel slim. Want door al dit fysieke contact komt het hormoon oxytocine vrij in hun hersenen. En dat hormoon blijkt een belangrijke rol te spelen in de samenwerking tussen mensen.

Gaan we dit jaar barbecueën of doen we nog een laatste teamuitje? In veel sporten zit het competitieseizoen er bijna op. Dan komt er een moment waarop het team het seizoen afrondt, waarna iedereen (voor even) zijn of haar eigen weg gaat.

In veel sportcompetities staan de play-offs voor de deur. Nog even, en dan is bekend wie de kampioenen zijn in de Eredivisie Voetbal, de Korfbal League, De BNXT League en de Hoofdklasse Hockey. Niet lang daarna is het alweer tijd om voorbereidingen te treffen voor het nieuwe seizoen. Het doel van veel clubs: de toppers behouden en zoveel mogelijk nieuwe topspelers aantrekken. Maar, is dat eigenlijk wel zo handig?

Het is al jarenlang een doorn in het oog van sportverenigingen, de leegloop en de uitval van voornamelijk jonge sporters. De afgelopen 2 jaar is het er uiteraard niet makkelijker op geworden, met alle lockdowns en maatregelen. Maar nu we weer lekker bezig zijn geven wij jullie graag 5 praktische tips over hoe jij als coach kan voorkomen dat jouw jonge sporters stoppen!

Hoe maak je van een groep individuele sporters nu een hecht team, dat goed presteert? Een interessant onderwerp waar veel over valt te vertellen. Deze keer een vraag van een coach uit de praktijk. Een vraag die mij regelmatig wordt gesteld. “Als ik het goed heb begrepen, zijn volgens verschillende theorieën conflicten nodig voor de groei van een team. Ik vraag me af: Is het nou echt zo dat conflicten een voorwaarde zijn om als team te kunnen ontwikkelen? En als er geen conflicten zijn, is er dan geen groei?”

“In de sport proberen coaches hun teams op zóveel fronten beter te maken: conditioneel, technisch, tactisch en mentaal… Investeren in de dynamiek van je team is hét aspect, dat daarin vaak nog onderbelicht blijft. Terwijl daarmee juist veel winst te behalen valt. Daarom schreef ik dit boek”, zegt Marjolein Torenbeek. En geeft zij op 6 september 2022 een sessie over het onderwerp.