Basisprincipes coachen

Op 13 juni speelde Nederland de eerste EK-wedstrijd tegen Oekraïne. In deze wedstrijd vielen drie van de vijf doelpunten in de laatste 15 minuten. Dat is niet ongewoon. Het komt vaker voor dat in het laatste kwartier van de wedstrijd nog meerdere doelpunten vallen. Onderzoek laat zien dat in deze laatste periode over het algemeen meer doelpunten worden gescoord dan in de periodes daarvoor.

Een beetje spierpijn en vermoeidheid na het sporten is niet erg, dat zijn hele functionele reacties van het lichaam. Maar wanneer een sporter enorm veel spierpijn heeft, voortdurend moe is en geen zin meer heeft om te sporten kan het zijn dat hij of zij overtraind is. Wanneer is moe te moe?

Woensdag 21 april verzorgde de ASM Academy voor de Vakbond Voetbal Oefenmeesters Nederland (VVON) de webinar ‘Sporten hebben meer gemeen dan ze verschillen’. Ruim 460 enthousiaste voetbaltrainers klokten online in om meer te horen over het Athletic Skills Model (ASM) en de toepassing ervan in de voetbalwereld. Door de positieve resultaten van de afsluitende enquête kan worden teruggekeken op een geslaagde kennismaking.

"Het begeleiden van (top)sporters vergt mensenkennis", zegt Dirk Marcellis. "Wat je als trainer-coach wil doen, is je sporters helpen zichzelf zo goed mogelijk te leren kennen, zodat ze vervolgens hun gedrag kunnen managen." 'Gezond prestatiegedrag ontwikkelen', noemt men dat bij de Talentenacademie.

Structureel tot de top 10 beste sportlanden ter wereld behoren. Dat is de ambitie van Nederland. Ook in de podiumkunsten zoals muziek en dans willen we wedijveren met de wereldtop. Nederland blijft echter een klein land met beperkte middelen. Daarom zet het onderzoeksproject Training for Excellence in op het ontwikkelen van kwalitatief hoogwaardige trainingen. Met als doel om met minder geld en minder uren toch het maximale rendement halen, zonder blessures die vaak op de loer liggen.

Sporters die vertrouwen hebben in hun eigen kunnen, presteren over het algemeen beter. Ze stellen uitdagender doelen, twijfelen minder en zijn meer gefocust. Ditzelfde geldt ook voor teams: hoe groter het vertrouwen van de teamleden in de capaciteiten van het team als geheel, hoe beter het team presteert.

Natuurlijk, als trainer-coach ben je er ook om de jeugd technische en tactische vaardigheden bij te brengen. Maar het wordt steeds duidelijker hoe belangrijk het is voor de ontwikkeling van de sportertjes dat ze vooral plezier en zelfvertrouwen ervaren.

Wat heb je nodig om een goede trainer-coach te zijn? Tal van boeken en opleidingen zijn daarvoor op te noemen. Daar is nu een heel interessant thema aan toegevoegd: 'Stress: over stressregulatie en coaching'.

Je team gemotiveerd houden tijdens een succesvol seizoen is vaak geen probleem. Maar niet ieder team rijgt de successen aan elkaar, en dat is vaak terug te zien aan de motivatie van sporters tijdens trainingen. De inzet is net wat minder, evenals de focus. Dit gaat ten koste van de energie, het plezier en de ontwikkeling van de sporters.

Kijk eens naar beelden van vijf verschillende wereldtoppers in je eigen sport. Als je ze vergelijkt op een willekeurig gekozen technisch onderdeel is de kans groot dat je evenveel verschillen als overeenkomsten zal ontdekken in de manier waarop zij de beweging uitvoeren. Waarom besteden we als trainers dan zoveel tijd en energie aan het trainen op één ‘ideale’ technische uitvoering?

Veel sportteams en groepen sporters binnen RTC’s (denk aan sportklimmen, judo en turnen), hebben een handvol experts om zich heen. Dit begeleidingsteam bestaat vaak uit enkele coaches, een fysiotherapeut, een sportpsycholoog, een fysiektrainer en/of een teammanager. Alle aandacht en energie van dit begeleidingsteam gaat (uiteraard, zul je misschien denken) uit naar de groep sporters. Met de gedachte: ‘Full focus op de groep, zodat zij optimaal kunnen presteren.’

De eerste hoogleraar sportpsychologie van Nederland, Nico W. van Yperen, deelt sinds eind 2016 zijn ervaringen in blogs op www.SportScience.blog. Nu is er ook een boek van zijn hand: ‘Focus, vertrouwen en veerkracht en andere mentale aspecten van sport en presteren.’ “Het boek kan als naslagwerk dienen, maar tevens ondersteuning zijn bij een losstaande situatie.”

“Vanaf volgende week zal bij iedere wedstrijd gespeeld worden met verzwaarde voetballen (+200 gram), wordt het doel met 35 centimeter verlaagd en 50 centimeter versmald en wordt bovendien de buitenspelregel volledig geschrapt.” Klinkt onwaarschijnlijk, maar hoe zou jij met een dergelijke verandering omgaan als coach binnen jouw specifieke sport? Dit soort veranderingen hebben ongetwijfeld een sterke invloed op de gekozen strategie, speelstijl, communicatie en daarbij horende training. Hoe snel kun jij als coach schakelen, je aanpassen aan de nieuwe regels en creatief zijn in het bedenken van een oplossing met je team?

Coaching is communicatie. Op alle mogelijke manieren: verbaal en non-verbaal, in woord en in schrift, van de planning tot aan de actie. Alles in coaching draait om communicatie. Effectief communiceren is logischerwijs een hot topic. Maar als je gaat zoeken wat het precies is, raak je al snel in een eindeloze zoektocht verzeild.

Wie is de aanvoerder in jouw team? Wie heeft hem/haar die rol gegeven? En wat is daarbij doorslaggevend geweest? En heb je wel eens nagedacht over gedeeld leiderschap?

Iedere trainer kent wel zo’n sporter, laten we haar ‘Linda’ noemen. Ze heeft de naam ‘druk’ te zijn, staat altijd met een bal te stuiteren, plukt steeds aan de sporter naast zich en lijkt niet te luisteren naar de uitleg. Of een sporter als ‘Koen’, die juist het tegenovergestelde gedrag vertoont. Iemand die altijd passief is, waar je echt aan moet trekken en duwen om hem in actie te krijgen en van wie jij jezelf afvraagt of de batterijen leeg zijn. Allebei voorbeelden van gedrag dat je als trainer regelmatig kan tegenkomen.